Είναι προτιμότερος ο ωραίος θάνατος από την ντροπιασμένη ζωή

"Αξίζει να θαυμάσουμε και αυτό το έργο του Λυκούργου, το ότι δηλαδή πέτυχε να είναι προτιμότερος ο ωραίος θάνατος από την ντροπιασμένη ζωή. Διότι βέβαια, αν εξετάσει κάποιος, θα διαπιστώσει ότι σκοτώνονται λιγότεροι από αυτούς παρά από όσους προτιμούν να απομακρυνθούν από τον κίνδυνο...

Διότι, για να πούμε την αλήθεια, η σωτηρία ακολουθεί περισσότερο καιρό την ανδρεία παρά την δειλία. Διότι είναι και πιο εύκολη και πιο ευχάριστη και πιο επινοητική και πιο δυνατή.

Είναι φανερό ότι η καλή φήμη προπάντων ακολουθεί την ανδρεία, διότι όλοι με κάποιον τρόπο θέλουν να συμμαχούν με τους ανδρείους. Πως όμως μηχανεύτηκε, ώστε να γίνονται αυτά, είναι ωραίο να μην παραλείψουμε και αυτό.

Εκείνος λοιπόν φανερά δημιούργησε ευτυχία για τους ανδρείους και δυστυχία για τους δειλούς.
Διότι στις άλλες πόλεις, όταν κάποιος φανεί δειλός, έχει μόνο τον χαρακτηρισμό ότι είναι δειλός, αλλά βρίσκεται στην αγορά στο ίδιο μέρος ο δειλός με τον ανδρείο και κάθεται και γυμνάζεται, αν θέλει.

Στην Λακεδαίμονα όμως ο καθένας θα ντρεπόταν να πάρει στην σκηνή του τον δειλό και ο καθένας να τον πάρει να γυμναστεί μαζί του στο αγώνισμα της πάλης. Πολλές φορές ένας τέτοιος άνθρωπος όταν μοιράζονται οι ομάδες για αντισφαίριση, μένει χωρίς να περιλαμβάνεται σε καμία ομάδα και στους χορούς απομακρύνεται στις περιφρονημένες θέσεις. Ακόμα στους δρόμους πρέπει αυτός να παραμερίζει και, όταν κάθεται, να προσηκώνεται με σεβασμό ακόμη και μπροστά στους νεότερους και τις συγγενείς με αυτόν κόρες πρέπει να τις αναθρέφει στο σπίτι του και αυτές πρέπει να υπομένουν την κατηγορία της ανανδρίας, πρέπει να βλέπει την εστία του άδεια από γυναίκα και πρέπει να πληρώσει πρόστιμο για αυτό, δεν πρέπει να περιφέρεται μυρωμένος και δεν πρέπει να μιμείται τους ανεπίληπτους πολίτες, αλλιώς πρέπει να ξυλοκοπείται από τους καλύτερους του.

Εγώ λοιπόν, μια που τέτοια περιφρόνηση έχουν οι δειλοί, δεν παραξενεύομαι καθόλου ότι εκείνοι προτιμούν τον θάνατο αντί για την έτσι περιφρονημένη και ντροπιασμένη ζωή".


Ξενοφών, Λακεδαιμονίων πολιτεία, κεφάλαιο 9.